Prof. dr hab. n. med. Zygmunt Albert - wspomnienia pośmiertne

Prof. dr hab. Zygmunt Albert urodził się 30.10.1908 r. w Turce. Studia lekarskie ukończył na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, i 2 marca 1934 r. podjął tam pracę naukową jako doktorant i asystent – wolontariusz w Zakładzie Akademii Patologicznej, którym kierował prof. Witold Nowicki.

W początkach pracy naukowej prof. Albert interesował się chorobami układu krążenia, co zaowocowało dysertacją doktorską pt. „Zmiany kiłowe tętnicy głównej w porażeniu postępującym i w innych przypadkach", na jej podstawie 5 lipca 1935 r. uzyskał stopień doktora medycyny.

Rozwijając swoje zainteresowania chorobami układu krążenia prof. Albert interesował się onkologią i te dwa nurty badawcze towarzyszyć mu będą przez całe życie naukowe.

W październiku 1939 r. uzyskał venia legendi (prawo wykładania) z anatomii patologicznej na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie.

W tragicznych latach wojny i okupacji najpierw w radzieckiej, a później niemieckiej doc. Albert znajduje ucieczkę w pracy naukowej. Nie załamał go tragiczny los kierownika zakładu prof. Witolda Nowickiego, który wraz z grupą profesorów lwowskich wyższych uczelni został rozstrzelany przez hitlerowców. Natychmiast po tym tragicznym wydarzeniu doc. Albert przystąpił do zbierania dokumentacji i przeprowadził dochodzenie na terenie kaźni. Zebrane fakty opublikował w 1964 r. w artykule pt. „Zamordowanie 25 profesorów we Lwowie przez hitlerowców w lipcu 1941 r.” w oświęcimskim zeszycie „Przeglądu Lekarskiego”.

Lata wojny nie oszczędziły Profesorowi wielu ciężkich przeżyć, w tym pobytu w gestapowskim wiezieniu. Prof. Albert opuścił Lwów 18 grudnia 1945 r. Do Wrocławia przyjechał na wezwanie Prof. Ludwika Hirszfelda, ówczesnego dziekana Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu i Politechniki we Wrocławiu i objął kierownictwo Katedry i Zakładu Anatomii Patologicznej.

W 1947 r. zostaje mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1945 r. profesorem zwyczajnym. W tamtych latach, kierując Zakładem Anatomii Patologicznej jest jednocześnie kierownikiem Zakładu Onkologii Eksperymentalnej w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu.

Profesor Zygmunt Albert był w Polsce pionierem badań z onkologii eksperymentalnej, dzięki jego pracom zaprzestano podawania nitrogranulogenu w schorzeniach nienowotworowych, później także w onkologii. W związku z zainteresowaniami związkami dwuazowymi z przemysłu spożywczego i farmaceutycznego wycofano takie karcinogeny, jak prontozyl czerwony i chryzoidyne. To tylko przez skromność Profesora, odkryty przez niego wątrobiak u myszy, nie nosi jego imienia.

Pod jego kierownictwem wyspecjalizowało się kilkunastu patologów, promował 20 doktorów nauk medycznych, był patronem 3 przewodów habilitacyjnych.

Bogata działalność naukowa i dydaktyczno-wychowawcza Profesora szla zawsze w parze z pełnieniem innych rozlicznych funkcji.

Był pierwszym rektorem Akademii Medycznej we Wrocławiu w latach 1950-1954. W latach 1953-1957 był członkiem Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej ds. Stopni i tytułów naukowych, od 1954 r. pełnił funkcje kierownika Zakładu Immunologii Nowotworów w Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, był tez członkiem Rady Naukowej tego Instytutu, przewodniczącym Komisji Biologii Nowotworów przy Wydziale VI PAN. Przez wiele lat był członkiem Prezydium Komitetu Cytopatofizjologi PAN, członkiem Rady Naukowej Instytutu Onkologii w Warszawie oraz Centrum Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN w Warszawie, członkiem Państwowej Komisji Nagród Wydziału VI PAN.

Od 1963 r. Profesor Albert był członkiem korespondentem, a od 1969 r. członkiem rzeczywistym PAN, członkiem rzeczywistym Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, członkiem The Royal Society of Medicine w Londynie, Societa Italjana di Cancerologia, Europen Society of Patology i Europen Association for Cancer Research.

Ponadto był członkiem wielu towarzystw naukowych w kraju, a przez wiele lat przewodniczył Wrocławskiemu Oddziałowi Polskiego Towarzystwa Patologów. Pełnił też funkcję członka Komitetu Redakcyjnego „Patologii Polskiej", „Archiwum Immunologiae et Therapiae Experimentalis”, „Postepów Higieny i Medycyny Doświadczalnej” oraz „Folia Histochemica et Cytochemica”, był członkiem Komisji ds. Wydawniczych Wydziału VI PAN.

Po odejściu na emeryturę 30 IX 1979 r. Pan Profesor nadal uczestniczył w sprawach naukowych i pomagał w działalności diagnostycznej zakładu. Wiosną 1981 r. wyjechał do Niemiec gdzie mieszkał pod Bremen wraz z synem, synowa i wnukami. Współpracował z patologami w Wielkiej Brytanii i prowadził badania z historii medycyny.

Zmarł w Niemczech 07.10.2001 r. Za swoja prace prof. Dr hab. Zygmunt Albert został odznaczony: Krzyżem Komandorskim Polonia Restituta, dwukrotnie Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta, Złotym Krzyżem Zasługi, odznakami: „Za Wzorowa Prace w Służbie Zdrowia”, „XV-lecia Odzyskania Dolnego Śląska", „1000-lecia Państwa Polskiego", „Budowniczego Wrocławia", brązowym medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju" i z okazji obchodów XXV-lecia Akademii Medycznej we Wrocławiu – Medalem Akademii Medycznej.

Dr hab. Michał Jeleń

Przedruk z listopadowego MEDIUM – gazety Dolnośląskiej Izby lekarskiej we Wrocławiu